Anh có cảm giác như đang sống ở ba nước Đức.
Đầu tiên là New Germany, nơi con trai cả và con gái của ông sống. Nó hỗn loạn, mất phẩm giá và không muốn gì hơn ngoài việc phá vỡ hòa bình. Đất nước này sống như thể thế giới sẽ được tái tạo, luật pháp bị loại bỏ và được tái lập.
Nước Đức thứ hai cũng mới. Ở đất nước này có một lượng lớn người trung niên đọc tiểu thuyết và thơ ca vào những đêm đông, họ sẽ đổ xô đến giảng đường, rạp hát để nghe ông giảng và đọc các tác phẩm của ông. Sau chiến tranh, ông có cảm giác mình bị bỏ rơi trong tâm trí nhiều người Đức có học thức. Khi chiến tranh bắt đầu, các bài tiểu luận và bình luận của ông phù hợp với các quan điểm phổ biến, nhưng khi chiến tranh kết thúc, chúng đã trở nên lỗi thời một cách nguy hiểm. Sau khi tranh cãi kết thúc, sẽ không ai muốn nghe một người như ông nữa.
Nước Đức thứ ba là ngôi làng Pauline nơi mẹ anh sống. Không có gì thay đổi ở đó. Thanh niên ra trận, nhiều người chết và bị thương, nhưng khi chiến tranh kết thúc, cuộc sống vẫn tiếp diễn như không có chuyện gì quan trọng xảy ra. Những cỗ máy giống nhau hoạt động trên cánh đồng trong vụ mùa, cùng những kho thóc chứa gạo và cỏ khô, mọi người ăn cùng một loại thực phẩm, và những lời cầu nguyện giống nhau được đọc trong các nhà thờ. Munich vẫn còn rất xa. Lịch trình tàu cũng không thay đổi.
Đối với Thomas, những năm tháng tưởng chừng sẽ mãi yên bình bỗng trở nên đảo lộn. Một năm sau khi ông đoạt giải Nobel Văn học, Đảng Quốc xã đã giành được 6,5 triệu phiếu bầu, tăng so với 800.000 phiếu bầu hai năm trước đó. Nhưng ông tin rằng sự ủng hộ dành cho nó sẽ rời đi nhanh chóng như cách nó đến. Theo ông, lời hứa của công nhân Đức là trống rỗng. Sớm muộn gì người ta cũng sẽ thức tỉnh. Chỉ cần Golo ngừng đọc những bài báo lá cải kinh khủng cho ông, ông có thể viết cuốn sách của mình một cách yên bình.
Nhưng vài tháng sau, khi ông đang viết, giảng bài và đọc sách, những thay đổi ở nước Đức đã trở thành một cảnh tượng kinh hãi. Ông đồng ý thuyết trình với tựa đề "Lời kêu gọi lý trí" tại Hội trường Beethoven ở Berlin. Chủ đề này có thể không nhạy cảm vào những thời điểm khác, nhưng có với chính hiện tại khi ấy. Ông soạn bài giảng rất kỹ càng, càng viết càng tức giận và càng chắc chắn rằng những lời này nhất định phải được nói ra. Ông vẫn tin rằng khán giả là nước Đức thứ hai trong ba nước Đức mà ông xác định. Ông nghĩ Sảnh Beethoven sẽ tràn ngập những người trầm ngâm đọc sách vào những đêm đông. Ông nghĩ họ sẽ cùng ông tố cáo việc từ bỏ các quy tắc của xã hội văn minh mà ông gọi là “niềm tin vào tự do, bình đẳng, giáo dục, hoạt động và phát triển”. Ông hy vọng rằng khán giả của mình sẽ coi thường cái mà ông gọi là "sự điên cuồng của sự thái quá kỳ cục và những tiếng sủa trong bữa tiệc ngoài vườn theo chủ nghĩa dân túy nguyên thủy" và rằng họ sẽ đồng ý với ông rằng Đảng Công nhân Đức đã đưa ra "một nền chính trị kỳ cục, đầy sự điên rồ mang tính phản xạ của quần chúng, của tiếng chuông công viên giải trí rung lên, tiếng la hét hallelujah, tiếng hô vang một khẩu hiệu duy nhất cho đến khi mọi người sùi bọt mép.”
Ông sớm nhận biết hội trường đầy rẫy những đối thủ luôn chửi rủa và huýt sáo mỗi khi có cơ hội. Rõ ràng là họ đã có tổ chức và họ đến đây để ngăn cản ông giảng bài. Bây giờ họ đang kêu gọi ông từ chức. Một số người rời khỏi chỗ ngồi và bước về phía bục phát biểu, nhưng hầu hết khán giả đều ngồi im lặng. Người sắm vai để ngắt lời ông đã sẵn sàng. Họ đều là những người trẻ. Mỗi lần ông nhìn xung quanh trong khi phát biểu, hội trường lại tràn ngập những nhân vật khiêu khích được chuẩn bị.
Thomas tiếp tục phát biểu khi nhận được một thông báo yêu cầu ông cắt ngắn bài phát biểu của mình và kết thúc nó trước khi mọi thứ trở nên căng thẳng hơn. Ông quyết định mình không thể làm điều đó. Không chỉ vì việc rút lui như vậy sẽ được nhiều người coi là đầu hàng đáng xấu hổ, mà còn vì ông không biết mình, Katya và những người khác sẽ rời đi như thế nào nếu những người biểu tình cảm thấy họ bị đe dọa.
Khi ông ngày càng lên tiếng chỉ trích các lý tưởng của Đức Quốc xã, tiếng la ó trong hội trường ngày càng lớn và bầu không khí ngày càng trở nên tồi tệ hơn. Lúc đầu chỉ có vài người la hét nhưng sau đó có nhiều nhóm người hát hò, lăng mạ. Cuối cùng, giọng của Thomas gần như bị át đi. Khi ông kết thúc buổi giảng, tình thế lúc ấy rõ ràng rất khó để rời đi an toàn. Ông nhìn thấy Katya ra hiệu cho ông đi sang một bên sân khấu. Ở đó, ông gặp nhạc trưởng Bruno Walter và vợ. Họ đã quen với những cầu thang và lối đi phức tạp của phòng hòa nhạc. Hai người cẩn thận dẫn ông và Katia đến tòa nhà bên cạnh. Xe của Walter đậu gần đó.
Thomas biết rằng chừng nào Đảng Quốc xã còn nắm quyền, ông sẽ không bao giờ có thể phát biểu ở Đức nữa mà không sợ quá khứ lặp lại. Những người muốn nghe ông phát biểu sẽ không cảm thấy an toàn khi tham dự các sự kiện của ông. Ông đồng ý xuất bản bài phát biểu và rất vui vì nó đã được xuất bản ba lần, nhưng ông biết nó sẽ chẳng có ích gì nhiều. Ông đã bị đánh dấu. Golo muốn cho anh ta xem bản tin về bài giảng trên tờ báo của Đảng Công nhân Đức, nhưng ông từ chối vì biết họ sẽ nói gì về mình. Ông tiếp tục viết, nhưng biết rằng nếu mình xuống đường ở Munich, ông sẽ lập tức bị chú ý. Trong những cuộc tản bộ của ông và Katya đi dọc bờ sông, họ luôn phải cảnh giác với xung quanh. Ông tin rằng việc chống lại Đức Quốc xã là điều đáng giá và ông tin rằng chúng sẽ bị đánh bại. Ông thấy rằng lạm phát đã làm cho cả đất nước trở nên bất ổn, trước khi có sự ổn định sẽ xảy ra rất nhiều cuộc đấu tranh giữa các đảng phái và sự luân chuyển các ý tưởng. Nhưng cái đêm ở Berlin đó khiến ông nhận ra hơn bao giờ hết rằng danh tiếng văn học cao cả của ông không thể giữ ông ở một vị trí an toàn. Ông không được phép bày tỏ suy nghĩ của mình theo ý muốn. Nước Đức của ông, nước Đức mà ông nói đến trong các bài đọc, đã mất đi tính trung tâm.
Ông chưa bao giờ có ý định trốn khỏi đất nước của mình. Ông đã không nhìn thấy điềm báo. Ông đã hiểu lầm nước Đức, nơi đáng lẽ phải khắc sâu vào tâm hồn chính ông. Ông nghĩ rằng ngay khi đặt chân đến Munich, ông sẽ bị lôi ra khỏi nhà và đưa đến một nơi mà ông không bao giờ có thể rời đi nữa, như thể ông phải ở trong một giấc mơ.
Báo chí Thụy Sĩ gọi Hitler là "Quốc trưởng" mà không hề mỉa mai. Thomas bắt đầu mất niềm tin rằng chế độ Đức sẽ sụp đổ. Ông nhận ra rằng Đức Quốc xã không phải là nhà thơ của Cuộc nổi dậy Munich. Chúng là những tên xã hội đen đường phố chiến đấu theo băng đảng, nhưng chúng không mất quyền kiểm soát đường phố sau khi nắm quyền chính trị. Chúng đóng vai trò vừa là chính phủ vừa là phe đối lập. Chúng nảy sinh ý tưởng về kẻ thù của mình và chứa đựng kẻ thù bên trong mình. Chúng không sợ dư luận tiêu cực, ngược lại, chúng muốn truyền bá hành vi tàn ác của mình ra thế giới và khiến tất cả mọi người, kể cả những người cứng rắn nhất, phải sợ hãi.
Ông lại chợt nghĩ rằng Adolf Hitler có thể cũng ở trong đám đông ở Munich đó. Hắn có thể không đủ tiền mua vé xem opera, nhưng hắn có thể đợi xem có ai muốn bỏ vé không. Chắc hẳn trời rất lạnh đối với hắn khi đứng trên đường vào một đêm mùa đông ở Munich. Thomas tưởng tượng hắn sau đó có thể sẽ nhìn thấy gia đinh Man cùng tài xế đi tới, hai vợ chồng này vừa giữ khoảng cách với những người khác và chú ý đến địa vị của mình trong thành phố, gật đầu với một số người và chào hỏi những người khác, tất cả phụ thuộc vào thứ bậc. Vào những đêm các vở opera của Wagner được biểu diễn, Hitler có thể đã rất háo hức được nghe Lohengrin, Die Meistersinger của Nuremberg hoặc Parsifal. Hắn có thể đã nhìn những người đã đặt vé trong rạp, bước ra khỏi xe, ăn mặc lịch sự, và hắn chỉ có thể quay đầu và bước vào bóng tối.
Độc giả thường phàn nàn rằng câu văn của Thomas Mann quá dài và văn phong quá cao. Ông quyết định lần này phong cách viết của mình thậm chí sẽ cao quý hơn. Ông dự định nói chuyện với Đức Quốc xã bằng cách sử dụng tất cả các hệ thống mà ông có. Ông định giao tiếp với họ một cách trịch thượng từ quan điểm của tiếng Đức, với giọng điệu mà các nhà văn thời tiền Đức Quốc xã đã sử dụng. Ông sẽ ném hàng loạt điều khoản phụ vào những kẻ sợ hãi và ghê tởm những người tin vào tự do và tiến bộ. Ông sẽ hỏi một câu hỏi như thể ông có quyền được trả lời: Làm thế nào mà một người được gọi là lãnh đạo, chỉ trong bốn năm, lại có thể biến nước Đức thành một quốc gia không thể mô tả chính xác được? Ông sẽ đặt ra một câu hỏi mà dường như không ai có thể trả lời: Làm sao một nhà văn vốn quen chịu trách nhiệm về ngôn từ lại có thể giữ im lặng khi một chế độ hủy hoại tâm hồn đang đe dọa cả một lục địa.
Khi bắt đầu viết, ông biết rất rõ rằng đã quá muộn, giọng điệu kiêu ngạo và tự tin này dường như đến từ một ngòi bút đã viết nhiều bài phê bình chỉ trích Hitler. Thomas nhận ra rằng mình đã chuyển từ im lặng sang nói quá nhanh, nhưng khi viết những câu này, ông thấy tự tin hơn, đọc lại bài báo và cảm thấy nhẹ nhõm. Lẽ ra ông nên viết nó vào đêm Hitler lên nắm quyền.
Katia nói: “Chúng ta không muốn xây dựng lại nước Đức.
“Em yêu, tại sao em không muốn?” Agnes hỏi.
"Những người Đức đã bỏ phiếu cho Hitler," Katia nói, "và những tên côn đồ bao vây ông ta. Họ ủng hộ Đức Quốc xã. Họ chứng kiến sự tàn bạo. Không chỉ có một đám man rợ đứng lên ở đó. Đó là cả một đất nước. Người Đức, và Áo, đều man rợ. Và sự man rợ này không phải là mới. Chủ nghĩa bài Do Thái này không phải là mới. Nó là một phần nội tại của nước Đức."
“Nhưng còn Goethe, Schiller, Bach và Beethoven thì sao?” Agnes hỏi.
Katya nói: "Đó là điều khiến em phát ốm. Các nhà lãnh đạo Đức Quốc xã nghe cùng một bản nhạc, xem những bức tranh giống nhau và đọc những bài thơ giống nhau như chúng ta. Điều này khiến họ cảm thấy rằng họ đại diện cho một loại nền văn minh thượng đẳng nào đó. Điều này có nghĩa là"Không ai được an toàn với chúng."
Thomas Mann viết với tâm trí là một độc giả lý tưởng, và người kể chuyện của ông là một trong số đó. Họ là những người Đức bí mật, những người lưu vong trong tâm hồn, hoặc những người Đức tương lai, sống ở một đất nước trỗi dậy từ đống tro tàn. Vì tác phẩm của ông bị cấm ở Đức nên ông không chắc liệu còn ai đọc những cuốn tiểu thuyết được viết từ năm 1936 hay không. Chúng được tạo ra cho một cộng đồng khán giả mà ông không thể tưởng tượng được. Giờ đây, khi ông viết cho những khán giả sống trong bóng tối hoặc sẽ bước ra ánh sáng của tương lai, ông ấy có thể sử dụng một giọng điệu bị tổn thương, câm lặng và kiến tạo bầu không khí của một không gian mái vòm được chiếu sáng bởi ánh nến.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét