Thứ Sáu, 10 tháng 1, 2025

Stig Dagerman

 "Người con trai đứng gần huyệt, đọc một bài thơ. Đó là một mảnh giấy nhỏ màu trắng, đã được cất trong cùng chiếc túi với chiếc khăn tay ướt đẫm, nên bài thơ phảng phất mùi hương và mực viết đã hơi nhòe đi. Nhưng không phải vì thế mà cậu đọc kém, mà vì những giọt nước mắt. Thơ thì cậu đã thuộc lòng. Dần dần, cậu bình tĩnh lại, và những câu cuối cùng vang lên tròn trịa. Giọng cậu điềm tĩnh, chắc chắn; và có lẽ hơi tự mãn đôi chút.

Người cha cũng hài lòng. Ông yêu cái đẹp. Ông yêu những bài thơ hay trong những đám tang đẹp. Ông nhìn về phía mục sư, nhưng mục sư chỉ lắng nghe, không nhìn lại. Ông ta lắng nghe rất chăm chú, như thể đã quen với việc nghe những bài thơ trong các đám tang. Bài thơ này dài – mặc dù tờ giấy rất nhỏ – và khi nó kết thúc, một vài người khẽ liếc mục sư để xem ông nghĩ gì về đám tang của họ.

Nhưng người con trai đột ngột thấy mình đối diện với một trang giấy trắng. Cậu đứng đó, bên mép hố, tay cầm mảnh giấy run rẩy. Cậu nhìn vào khoảng trống phía cuối trang và không hiểu. Ánh mắt cậu trượt qua mép tờ giấy, hướng xuống dưới, bám vào bờ huyệt xám mịn, rồi tới nắp quan tài vàng lạnh lẽo, và màu đỏ rực của những bông hoa.

Cuối cùng, cậu hiểu, và điều ấy thật khó khăn. Tiến một bước, rồi bật khóc. Thêm một bước nữa và nhận ra mọi thứ đã chấm dứt. Ép chặt chiếc khăn vào mắt và hiểu rằng không còn gì để trì hoãn, không còn cáo phó để viết, không còn thông báo để gửi, không còn bài thơ nào để sáng tác vào những đêm không ngủ. Không còn sự an ủi, không còn nơi ẩn náu, không còn kết thúc, không còn khởi đầu. Chỉ còn lại một hiện thực, trống rỗng như một ngôi mộ: mẹ cậu nằm đó, đã chết, vĩnh viễn vắng mặt.

Vắng mặt trong những lời cầu nguyện và suy nghĩ, trong những bông hoa và bài thơ, trong nước mắt và lời nói. Cậu khóc, ép chiếc khăn lên một mắt, rồi mắt kia; cậu khóc cho cái trống rỗng, khóc bởi vì cái trống rỗng trước tiên luôn gọi về nước mắt."

                                                                                                               ( Đứa trẻ cháy)

"Tôi không có đức tin và vì thế không thể hạnh phúc, bởi một con người nếu luôn lo sợ rằng cuộc đời mình chỉ là một cuộc lang thang vô nghĩa hướng đến cái chết không thể tránh khỏi thì không thể nào hạnh phúc được. Tôi không được thừa hưởng một vị thần, cũng chẳng có một điểm tựa nào trên mặt đất mà từ đó tôi có thể thu hút sự chú ý của một vị thần. Tôi cũng không được trao truyền cơn cuồng nộ được ngụy trang khéo léo của kẻ hoài nghi, những mưu mẹo tinh vi của nhà duy lý hay sự ngây thơ mãnh liệt của kẻ vô thần.

Vì vậy, tôi không dám ném đá vào người đặt niềm tin vào những điều mà với tôi chỉ là hoài nghi, cũng như không dám trách kẻ nuôi dưỡng hoài nghi của mình như thể chính nó không phải cũng được bao bọc trong bóng tối. Viên đá ấy sẽ quay ngược lại trúng chính tôi, bởi có một điều tôi biết chắc chắn: nhu cầu được an ủi của con người là điều không thể nào thỏa mãn."

                                                                 (Nhu cầu được an ủi của chúng ta là không thể nào thỏa mãn)

Tôi nhớ mình đã bám víu vào một câu nói của Stig Dagerman, với sự chắc chắn tuyệt đối rằng hy vọng nằm ở đó, ẩn náu trong văn bản của một người đàn ông đã chọn cái chết—một lựa chọn chưa bao giờ làm lu mờ trong mắt tôi sự tốt lành của lời ông viết:

"Cuộc đời tôi không phải là thứ cần được đo lường. Cũng như bước nhảy của một con sơn dương hay cảnh mặt trời mọc không phải là những thành tích. Một đời người không phải là một thành tích, mà là một điều gì đó lớn lên và tìm kiếm sự hoàn thiện. Và những gì hoàn thiện không thực hiện những thành tích: những gì hoàn thiện hành động trong trạng thái nghỉ ngơi."

(Cuốn sách đó, Nhu cầu được an ủi của chúng ta là không thể nào thỏa mãn, luôn sống động trong tôi như một sinh vật thiêng , chưa từng bị bào mòn bởi bất kỳ lần đọc nào—dù là của tôi hay đáng sợ hơn nhiều, của người khác.)

Những lúc mọi thứ thực sự quá tồi tệ, tôi lại nhấp một ngụm từ đó. Bây giờ, tôi đang cố gắng tìm kiếm trạng thái nghỉ ngơi. Và những con thú lại bước vào nhà tôi.



Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

( dịch) Blanchot- một số suy ngẫm về chủ nghĩa siêu thực

Phụ lục: Bài viết này được xuất bản lần đầu năm 1945 trên tạp chí L'Arche, số 8, với tựa đề "Một vài suy ngẫm về chủ nghĩa siêu thự...