TẠI CAS

( 16-05-2024)

Tôi đã nghỉ làm ở Trung tâm Chống Tự Tử khi người gọi điện cho tôi đã nổ súng tự sát ngay trong lúc đang nói chuyện qua điện thoại. Chuyện đó xảy ra cách đây ba hay bốn ngày, có thể là một tuần, tôi thật sự không còn nhớ rõ nữa. Kể từ đó, tôi gần như mất cảm giác về thời gian. Đó là một buổi tối như mọi khi, và khi cô ấy gọi đến, tôi đã không nghi ngờ gì cả, thật sự là không. Lẽ ra tôi nên nghi ngờ. Người ta luôn luôn nên nghi ngờ. Từ đó, đêm nào tôi cũng có những ảo ảnh, dù tôi không nhìn thấy gì, vì tôi chỉ đang nghe qua điện thoại, những hình ảnh lặp đi lặp lại về một cái đầu phụ nữ nổ tung, máu bắn tung tóe khắp nơi, và cả hình ảnh chính tôi nữa, tôi thấy mình từ bên ngoài, như từ một điểm nào đó cách tôi hai hoặc ba mét phía trên, có thể là trần nhà, có thể là nơi đặt bóng đèn giữa trần. Cuối cùng, trong những ảo ảnh đó, tôi luôn thấy mình dính đầy máu của người phụ nữ đó. Tôi thấy mình đang nói chuyện với cô ấy qua điện thoại, và rồi đột nhiên, cô ấy xuất hiện ngay bên cạnh tôi, đầu tựa vào vai tôi, tìm kiếm một chút hơi ấm của con người, một chút an ủi, nhưng tôi thì chẳng có gì để cho cô ấy. Tôi có thể ôm cô ấy, nói với cô ấy: “Tôi yêu cô, hãy lại gần tôi, đừng lo lắng, rồi mọi chuyện sẽ ổn thôi”, nhưng điều đó không đúng, sẽ không ổn đâu, và tôi thì chẳng có gì cho cô ấy cả. Tôi không được trả tiền để làm điều đó, tôi chỉ được trả tiền để lắng nghe, lắng nghe cũng đã là rất nhiều rồi. Và rồi, đột nhiên, đoàng! Một tiếng nổ vang lên, tôi không thấy khẩu súng, không thấy cô ấy bóp cò, nhưng dù sao thì cũng quá muộn rồi, cô ấy vừa tự bắn vào đầu, đầu cô ấy nổ tung, máu phun lên tường khắp căn phòng, và tôi, tôi thì dính đầy máu của người phụ nữ tự sát đó, tôi rúc vào một góc phòng. Lúc đó chính tôi mới là người cần được an ủi, nhưng chẳng có ai cả. Không bao giờ có ai cả.

Trong những ảo ảnh của tôi, người ta tìm thấy tôi sau vài giờ, gần như trong trạng thái hôn mê, sau đó tôi thấy mình nằm trên cáng, và trong một góc của tầm nhìn, có xác không đầu của người phụ nữ. Tôi lắp bắp điều gì đó, nhưng tôi cũng không biết mình nói gì, thậm chí tôi cũng không hiểu nổi, và dù sao thì chẳng ai muốn hiểu cả, kể cả tôi, tôi cũng không muốn hiểu chính mình, vậy thì sao người khác lại phải cố gắng chứ? Và cuối cùng người ta tát tôi một cái, một cái hay ba cái, hay mười cái tát để tôi tỉnh lại, nhưng chẳng có tác dụng gì, nên tôi cũng bị đặt lên cáng, tôi – người vẫn còn đầu – à, dù chỉ là phần còn lại của cái đầu – và bị đưa vào bệnh viện.

Đó là ảo ảnh của tôi. Do cảm giác tội lỗi nặng nề đè nặng lên tôi. Cô biết đấy, Y, nhiều khi, ta không thể làm gì được cả. Khi họ gọi đến, thường là đã quá muộn, không còn là để được giúp nữa, mà là để nói lời tạm biệt. Nhưng những câu như vậy chẳng giúp gì cho tôi cả. Thậm chí còn ngược lại, khiến tôi cảm thấy mình lại càng vô dụng, là một kẻ vô tích sự không thể cứu được thế giới, không cứu nổi người phụ nữ đó, không cứu được ai, chẳng làm được gì, miễn là tôi có thể làm được một điều gì đó, chỉ một lần thôi. Chỉ một lần.

Tôi không biết liệu mình có bị điều tra hay không. Ở CAS , người ta không nói gì với tôi cả. Họ bảo theo thủ tục thôi. Chờ xem gia đình cô ấy có kiện cáo gì không. Nhưng kiện vì cái gì cơ chứ? Chẳng phải tôi là người bóp cò, phải không? Không. Nhưng vấn đề không nằm ở đó, mà là cái gì khác. Cái gì khác à? (Tôi đã hỏi.) Nhưng là cái gì? “Cô biết rõ đấy, cô Nguyen .” Và người ta cúp máy. Cảm ơn vì sự đồng cảm nhé.

Tình trạng của tôi, tất nhiên là vẫn còn tốt hơn nhiều so với việc kết thúc với não bắn tung tóe trên tường, tôi không phủ nhận, nhưng nó cũng chẳng lý tưởng gì. Vậy tôi biết rõ cái gì? Là cái gì tôi biết rõ? Có những ngày ở CAS, điện thoại reo không ngừng. Điên rồ thật. Cái thế giới này. Bao nhiêu người muốn kết thúc cuộc sống, và thay vì ra đi một cách có chút phẩm giá, có chút tử tế, lại gọi điện chỉ để có ai đó nói chuyện cùng. Mà nói thật nhé, qua điện thoại, họ đều nghe như kiểu đầu óc có vấn đề cả.

Có một lần, tôi suýt hét vào micro: “Mấy người đều phê thuốc hết rồi à?!” Trước khi đập vỡ cái màn hình máy tính vào mặt cô đồng nghiệp ngồi cạnh, cái màn hình mà tôi vẫn dùng để ghi chú các cuộc gọi. Tôi có thật sự làm thế không? Tôi không nhớ. Chắc là không. Nếu có thì giờ tôi đã không còn ngồi đây kể lại. Chắc họ đã đuổi việc tôi rồi. Lẽ ra tôi nên làm vậy. Tôi đã không còn ở đây. Và tất cả chuyện này đã không xảy ra.

Nhưng thật sự là họ nghe như bị chơi thuốc vậy. Có thể là tôi cũng thế. Những câu họ nói, phải nghe mới hiểu, những câu chẳng nghĩa lý gì, không đầu không cuối, như một chuỗi vô tận những hạt ngọc vô lý. Thật kinh khủng. Như thể họ không thể hình thành được một ý nghĩ rõ ràng, một cảm xúc rõ ràng, ít nhất cũng phải có khả năng diễn đạt những gì mình cảm thấy, việc đó quan trọng mà – đặt lời vào nỗi đau, như người ta hay nói, khi làm thơ từ bất hạnh của người khác. Người ta thích thế lắm – làm thơ từ nỗi khổ người khác. Thơ thì đẹp thật. Nhưng cũng là chính trị nữa. Thi sĩ là những nhà hoạt động, đúng vậy, những nhà hoạt động từ nỗi đau của người khác.

Nhưng để có thể dùng từ, người ta phải có từ đã. Và thực tế là, ngày nay, người ta dễ có nỗi đau hơn là có ngôn từ. Càng ngày càng nhiều người thất học, càng ngày càng nhiều người đau khổ – chẳng phải có liên hệ sao? Cứ như thể không ai từng dạy họ cách nói chuyện. Mà những người này – tôi muốn nói – là người như bao người khác thôi. Nhưng tôi đã không hét lên, giờ tôi nhớ rồi, tôi không hét, tôi không đập đầu cô đồng nghiệp, tôi không làm gì cả. Tôi không nói gì cả. Không. Nhưng mà, tôi cũng chẳng còn gì để nói nữa. Và đến một lúc nào đó, người ta phải nói điều gì đó.

Dù người kia đang tuyệt vọng, thì nguyên tắc cơ bản của cuộc trò chuyện là: anh không thể im lặng mãi được. Nếu ai đó gọi đến và kể rằng họ sắp tự sát, thì khi họ nói xong, anh không thể chỉ đáp lại: “Ừ, ghi nhận rồi, làm vậy nhé, cảm ơn, chúc một ngày tốt lành.” bạn phải là con người một chút. Nhưng khi bạn đã cạn sạch kho tàng những câu nói tầm thường để đối lại với người đang tuyệt vọng muốn chết, thì còn gì để nói? Người ta bảo cô chỉ cần lắng nghe, nhưng con người cũng cần được nói chuyện nữa, đến một lúc nào đó, như tôi đã nói, bạn phải cho họ một lý do để sống. Và tôi, thật lòng mà nói, tôi không còn lý do nào để đưa cho họ cả. Tôi chẳng còn gì để nói. Không còn gì hết. Nhưng tôi đâu thể dập máy, hay thừa nhận thẳng thừng rằng: “Ờ, trường hợp của cô thì tuyệt vọng thật đấy, chết sớm cho xong. Nghĩ đến gia đình đi, những gì cô gây ra cho họ. Ồ, cô không có gia đình à? Vậy càng tốt: sẽ chẳng ai nhớ cô đâu!" Dù tôi đã nghĩ thế thật, nhưng tôi không phải là quái vật – không thể nói thế với người đang đau khổ. Thế là tôi nảy ra một ý.

Tôi nghĩ mình có thể đọc cho họ nghe một vài đoạn văn tôi yêu thích. Không nhất thiết phải truyền cảm hứng, nhưng ít nhất cũng đẹp, để xua tan những ý nghĩ đen tối bằng cái đẹp. Không phải thứ văn học vớ vẩn, mà là văn chương đàng hoàng. Để cứu người, thì không nên tiếc công sức. Và điều đó có hiệu quả. Tôi nghĩ là có. Phát minh ra giấy chùi đít của Gargantua trong Rabelais – nếu điều đó không khiến một người muốn tự tử bật cười, thì tôi sẵn sàng bị treo cổ. Và ai đã cười rồi thì đâu còn giá nào sánh được, đúng không? Hoặc như cái bánh madeleine của Proust – ai mà không thích madeleine cơ chứ? Và mẹ không đến hôn chúc ngủ ngon, còn cậu bé thì buồn bã trong chiếc giường quá to – thật khiến người ta biết cách nhìn nhận lại nỗi buồn của mình.

Nhưng không phải đoạn đầu của “Người xa lạ” (L'Étranger), tôi không ngu. Cũng không trích chính trị, chỉ trích văn học, một chút thuần khiết, văn chương đích thực. Và việc đó cũng giúp tôi đọc lại kinh điển, thậm chí khám phá những tác phẩm tôi chưa từng đọc.

Nếu tôi năng động một chút, tôi đã làm một thứ gì đó trên mạng xã hội, nhưng thật ra tôi quá lười. Đó là lý do tôi vào làm ở CAS – tôi nghĩ: “Tư vấn qua điện thoại, chỗ dễ sống đây mà.” Ừ, phải rồi. Anh thấy đấy, hình ảnh nhân viên tươi cười, nhưng chẳng có gì đáng cười khi người ta gọi cho anh để báo rằng họ sắp chết.

Dù sao, hãy quay lại chủ đề câu chuyện của chúng ta. Tôi biết mình đã đăng ký với CAS, nhưng sáng kiến của tôi dường như không làm phiền họ. Miễn là không có sự cố nào, như họ nói, trên thực tế, không ai nghe các bản ghi âm, chúng sẽ bị xóa sau vài ngày. Không thể lưu trữ tất cả những ổ đĩa tử thần này; Nó sẽ cần những máy chủ lớn như vũ trụ. Quá đắt. Đối với sách, tôi sẽ hỏi lời khuyên ở thư viện, ở hiệu sách, từ bạn bè, mặc dù, khi bạn bè tôi đọc, bạn phải xem họ đọc gì. Nhưng đó không phải là vấn đề. Một ngày nọ, tôi nảy ra ý tưởng đọc một cuốn sách nhỏ mà tôi đã nghe trên radio. Nó nghe có vẻ hoàn hảo, đầy động lực, như người ta vẫn nói, nhưng không ngớ ngẩn, và cũng được viết bởi một người đoạt giải Nobel. Thậm chí còn có một vận động viên quần vợt xăm một đoạn văn trong đó trên cánh tay. Làm ngôi sao quần vợt là một nghề rất khắc nghiệt, bạn biết đấy. Bao nhiêu nỗ lực, áp lực, tiền bạc, tất cả. Tôi đã tự nhủ: ‘Đây rồi, hoàn hảo rồi. Nếu có ai đó thực sự tuyệt vọng gọi đến, thì bạn, bạn lắng nghe, và rồi, sau một lúc nếu bạn cảm thấy có một khe hở trong cuộc trò chuyện, hoặc nếu bạn thấy người đó đang chùng xuống, bạn thốt ra câu đó, bất ngờ, để tạo cú sốc, có khả năng sẽ hiệu quả, nếu câu đó được phát sóng trên đài, trên truyền hình, trên mạng, ở khắp nơi, thậm chí trên cánh tay các tay vợt, có khi sẽ hiệu quả với người đang có ý định tự tử, đúng không?

Thời điểm thích hợp – hay ít ra là tôi nghĩ nó thích hợp – không đến ngay lập tức. Tôi chờ một, hai tuần. Tôi đã ghi lại câu nói đó vào một cuốn sổ nhỏ, nơi tôi ghi chép các ý tưởng để giúp cuộc trò chuyện có nội dung – kiểu như những ‘thẻ bài chống tự sát’. Và tôi cảm nhận ngay rằng với cô ấy, mọi thứ sẽ hiệu quả.

Cô ấy bắt đầu bằng việc kể rằng cô ấy vừa rời khỏi chỗ bác sĩ tâm lý, nhưng vô ích thôi, bởi vì cô thông minh hơn bác sĩ của mình, người chẳng hiểu gì về cô cả – không ai hiểu cô ấy cả – cô cảm thấy cô đơn, cực kỳ cô đơn. Cô liên tục gặp gỡ đàn ông chỉ để quan hệ, và biết rõ rằng chuyện đó chẳng đi đến đâu. Cô từng muốn có con, nhưng với ai đây? Có ai để sinh con cùng đâu? Cô từng muốn sinh con một mình, nhưng tốn kém quá. Đông lạnh trứng thì còn được, nhưng nuôi con thì đắt đỏ lắm, có con không phải chuyện ai cũng làm được, nhất là khi chỉ có một mình.

Tôi đã lắng nghe cô ấy, cứ như vậy, khoảng 30 phút, không phán xét, không nói gì, không làm gì, tôi chỉ đơn giản là một cái tai biết lắng nghe. Rồi có một khoảng lặng – dài hơn những khoảng lặng khác trong mớ suy nghĩ u ám đó – và tôi tự nhủ: Đi đi,  đây là THỜI ĐIỂM VÀNG."

Thế là, tôi hít một hơi thật sâu và nói ra, không báo trước:
‘Từng thử. Từng thất bại. Không sao cả. Thử lại. Thất bại lại. Thất bại tốt hơn.’"

Và đúng là, bây giờ nhìn lại, tôi hiểu ra rằng có một cách hiểu khác với cách hiểu đầy thiện chí của tôi. Trong tâm trí tôi lúc ấy, câu nói đó có nghĩa là, kiểu như:
‘Bạn đang ở tận cùng, vì bạn sợ thất bại, vì chẳng có gì hiệu quả – chuyện đàn ông, công việc, kể cả bác sĩ tâm lý – bà ta là một con ngốc, như bao nhà trị liệu khác, toàn lừa đảo. Nhưng đừng sợ. Bạn có thể vượt qua thất bại. Hãy chiến đấu. Hãy kiên cường. Bạn có thể làm được. Bạn có thể sống.’"

Chỉ là… sau đó tôi nhận ra, câu đó cũng có thể được hiểu thế này:
‘Không phải vì lần đầu bạn tự tử không thành công mà bạn sẽ thất bại ở lần hai. Cứ thử lại đi, lần này có khi sẽ thành công đấy, cô gái à.’"

Và quả thật, lần này, cô ấy đã thành công.
Tôi thì, thật lòng mà nói, tôi không ưa gì Beckett. Hoàn toàn không. Một loại Kafka hạng hai bọc trong thứ văn phong như của một lão ăn mày mắc Parkinson, run rẩy, lặp đi lặp lại, một lão già dơ bẩn nghiện rượu – gặp ngoài đời thì người ta chỉ muốn quay mặt đi. Và cái mùi nữa, tôi thà quên đi còn hơn. Bọn vô gia cư bốc mùi lắm, thật sự. Có vài người hay lang thang quanh nhà tôi, cả ngày uống rượu, nằm vật ra ghế đá phía sau trạm xe buýt, đối diện cái siêu thị tồi tàn nơi họ mua bia ấm về uống say, rồi họ nằm cả ngày trong nước tiểu và ói mửa, bẩn thỉu, và còn gọi với theo người đi đường – đặc biệt là phụ nữ – những lời lẽ tục tĩu, đê tiện. Thật ghê tởm, bọn họ thật đáng ghê tởm.

Tóm lại, tôi biết mình không nên nói thế, nhưng có lẽ điều khiến tôi day dứt nhất trong chuyện này là: câu trích dẫn bị chọn sai. Rốt cuộc, việc một người đang muốn tự tử thực sự làm điều đó – chẳng phải là điều gì quá bất ngờ hay độc đáo. Không thể cứu được tất cả mọi người. Mà, nói thật, đó cũng chẳng phải là công việc của tôi – tôi đâu có được trả tiền để làm thế. Tôi chỉ được trả (rất ít) để lắng nghe.

Không, tôi thấy mình có lỗi vì hai điều: Thứ nhất, lẽ ra tôi chỉ nên lắng nghe. Thứ hai, nếu đã không chỉ lắng nghe, thì chí ít tôi nên trích dẫn điều gì đó mình thích – và nếu không thể trích điều mình thích, thì ít ra cũng nên chọn bản gốc thay vì bản sao.Ví dụ như:‘Con đường đích thực đi qua một sợi dây không căng lên cao, mà chỉ cách mặt đất một chút. Nó dường như được tạo ra không phải để tiến lên, mà để làm người ta vấp ngã.’
Bản gốc hơn là bản sao – đó phải là quy tắc sống. Nhưng không, bây giờ chẳng ai tuân theo quy tắc sống nữa. Ai cũng làm bừa. Rồi sau đó ngạc nhiên khi thấy cuộc đời mình tồi tệ, khi muốn kết thúc tất cả.
Tôi thì thấy chẳng có gì đáng ngạc nhiên cả

Ngay sau câu: ‘Échoue mieux’ – ‘Thất bại tốt hơn’ – thì bam!
Kết thúc đời mình với một câu của Beckett – xấu xí thật đấy, tôi đã nghĩ vậy. Không kiềm được.
Liệu tôi có nói to suy nghĩ đó không?
Tôi đã xin nghe lại đoạn ghi âm để xác minh, nhưng người ta bảo không được – đó không phải quy trình. Bản ghi phải được giữ bí mật, chờ khả năng chuyển cho cảnh sát. Và nếu cuối cùng không cần dùng làm bằng chứng, thì nó sẽ bị xóa, như tất cả các bản ghi khác.
Đó là quy trình. Tôi biết mà.
Nhưng tôi vẫn ước mình được biết.
Vì đúng là có những điều không nên nói ra.
Và tôi sẽ không bao giờ biết chắc mình có nói chúng hay không.